Wortstellung - Hauptsatz/Fragesatz
Bu konuda Almancada ana cümlenin yapısına ve soru cümlelerine değineceğim. Türkçede nasıl ki kurallı ve devrik cümleler varsa Almancada da bu var. Daha sonra soru cümlelerine bakacağız. Bu da iki türlü yapılmaktadır. Ja/Nein Fragen ve W-Fragen olarak ikiye ayrılmaktadır. Detaylara sırası geldiğinde değineceğim.
Hauptsatz
POSITION II
1 - Subjekt + Verb + ...
2 - ... + Verb + Subjekt
POSITION II
1 - Lukas + kommt + aus Bremen
2 - Aus Bremen + kommt + Lukas
1 numaralı söz dizimi kurallı cümleye aittir. Cümle özne ile başladı, fiil 2. öge durumunda ve daha sonraki kısma yani üç nokta bıraktığım yere dolaylı tümleç, zarf tümleci, sıfat, nesne vs. gelebilir.
2. numaralı söz dizimi ise devrik cümleye aittir. Cümle dolaylı tümleç, zarf tümleci, sıfat, nesne vs. ile başlayabilir, daha sonra elbette fiil geldi ve 2. öge durumda ve son olarak fiilin hemen arkasında özne gelmelidir.
Sağ taraftaki örneği incelediğimizde bu daha iyi anlaşılabilir. İstisnai durumları saymazsak cümle kurallı da olsa devrik de olsa fiil çoğunlukla 2. sıradadır.
Ich trinke Tee im Cafe. (Kurallı bir cümle)
Kafede çay içiyorum.
Tee trinke ich im Cafe. (Devrik bir cümle. Nesne başa getirildi.)
Im Cafe trinke ich Tee. (Yine devrik bir cümle. Bu kez dolaylı tümleç başa geldi.)
ÖNEMLİ: Devrik cümlelerde özne fiilden hemen sonra geldi. Buna dikkat ediniz.
Fragesatz - W Fragen
İki tür soru cümlesinden söz edeceğim. Bunlardan ilki W Fragen. Aslında İngilizce bilenler "W Questions" olarak bunu daha evvel duymuşlardır. W ile başlayan soru kelimeleri kastedilmektedir. Şimdi burada W ile başlayan soru kelimeleriyle soru cümlesi nasıl oluşturuluyor ve bunların hangileri olduğunu teker teker aktarmaya çalışacağım.
Was (Ne)
Was trinkst du?
Ne içiyorsun?
Was kauft Heinrich im Supermarkt?
Heinrich süpermarketten ne alıyor?
Was + Verb + Subjekt + ... ?
Ne + Fiil + Özne + ... ?
Wer (Kim)
Wer trinkt Cola?
Kim kola içiyor?
Wer kauft Obst im Supermarkt?
Kim süpermarketten meyve alıyor?
Wer + Verb + ... ?
Kim + Fiil + ... ?
Soru kökünde özneyi aradığımız için fiilden sonra özne olmasını bekleyemeyiz!
Wie (Nasıl)
Wie heißt du?
Senin adın ne?
Wie findest du meine Jacke?
Ceketimi nasıl buldun?
Wie + Verb + Subjekt + ... ?
Nasıl + Fiil + Özne + ... ?
EK NOT: "Wie heißt du?" cümlesinin tercümesini "Senin adın ne?" biçiminde yapmış olabilirim ama bu durum kelime kelime çeviri yapmamamdan kaynaklıdır. Heißen fiili adlandırmak anlamına gelmektedir. Bu cümleyi "Sen nasıl adlandırılıyorsun?" şeklinde çevirseydim cümle düşük olacaktı.
Wo (Nerede)
Wo trinkst du Kaffe?
Nerede kahve içiyorsun?
Wo wohnst du?
Nerede oturuyorsun?
Wo + Verb + Subjekt + ... ?
Nerede + Fiil + Özne + ... ?
Wohin (Nereye)
Wohin gehst du?
Nereye gidiyorsun?
Wohin fliegst du?
Nereye gidiyorsun? (Uçak ile)
Wohin + Verb + Subjekt + ... ?
Nereye + Fiil + Özne + ... ?
Woher (Nereden)
Woher kommst du?
Nereden geliyorsun?
Woher + Verb + Subjekt + ... ?
Nereden + Fiil + Özne + ... ?
Wie alt (Kaç yaşında)
Wie alt bist du?
Kaç yaşındasın?
Wie alt + Verb + Subjekt + ... ?
Kaç yaşında + Fiil + Özne + ... ?
Wie spät ist es? (Saat kaç)
Fragesatz - Ja/Nein Fragen
İkinci bir soru türü olarak ise cevabı evet/hayır olan soruların inceleyeceğiz. Bunun için fiili başa almamız gerekecek.
Kommst du aus İzmir?
İzmirli misin?
Wohnst du in Bakırköy?
Bakırköy'de mi oturuyorsun?
Bist du 16 Jahre alt?
16 yaşında mısın?
Trinkst du Wasser?
Su mu içiyorsun?
Schreibst du Brief?
Mektup mu yazıyorsun?
Verb + Subjekt + ... ?
Fiil + Özne + ... ?